Wydarzenia

Od pionierek tworzących zaraz po II wojnie światowej po współcześnie działające designerki – polskie artystki szkła są bohaterkami wielkiej przeglądowej wystawy przygotowanej przez Muzeum Narodowe we Wrocławiu. To pierwsza w Polsce ekspozycja pokazująca niezwykle bogatą, a ciągle mało znaną twórczość kobiet-projektantek szkła.

„Najnowsza wystawa Muzeum Narodowego we Wrocławiu jest kontynuacją badań i prezentacji, które w ciągu ostatnich 10 lat przyniosły efekty w postaci cieszących się wielkim zainteresowaniem projektów monograficznych poświęconych Wytwórni Wyrobów Ceramicznych Steatyt w Katowicach (2015), Jerzemu Słuczan-Orkuszowi (2019) oraz małżeństwu Eryce i Janowi Drostom (2022)” – mówi Piotr Oszczanowski, dyrektor Muzeum Narodowego we Wrocławiu. „Za wszystkimi tymi działaniami stoi wybitna znawczyni tematu i wielka propagatorka polskiego powojennego wzornictwa szkła i ceramiki dr Barbara Banaś. To wzornictwo ostatniego półwiecza XX wieku i czasów nam współczesnych cieszy się dziś coraz większym zainteresowaniem i uznaniem. Jego liczne przykłady stają się przedmiotem nie tylko kolekcjonerskich poszukiwań, ale także obiektem wzbogacającym kolekcje muzealne”.

Obecna wystawa odkrywa twórczość najwybitniejszych designerek szkła ostatnich 75 lat – od 1945 roku po czasy współczesne. Ich aktywność zawodowa niezwykle bogata i właściwie niemal nieznana, lub rozpoznana bardzo wyrywkowo, świadczy o niebagatelnej roli, jaką odegrały w historii polskiego wzornictwa ostatnich dekad. Kobiety-projektantki pozostawały na ogół w cieniu swoich kolegów, rzadko pełniły funkcje kierownicze w ośrodkach wzorcujących. Ich indywidualne losy są rozmaite – niektóre na wiele lat wiązały się zawodowo z jedną hutą, inne często zmieniały swoje miejsca pracy lub działały na zasadach freelancerskich.

Wśród bohaterek wystawy znajdą się pionierki powojennego projektowania szkła: Halina Jastrzębowska-Sigmund i Wanda Zawidzka-Manteuffel, związane w okresie dwudziestolecia międzywojennego z warszawskim Ładem. Kolejne pokolenie to pierwsze absolwentki Katedry Szkła PWSSP we Wrocławiu, m.in. Regina Włodarczyk-Puchała (huta „Julia” w Szklarskiej Porębie), Eryka Trzewik-Drost (huta „Ząbkowice” w Dąbrowie Górniczej), debiutująca w latach 60. XX w. Barbara Urbańska-Miszczyk związana z hutą „Hortensja” w Piotrkowie Trybunalskim oraz Stanisława Paczos pracująca wiele lat w hucie „Violetta” w Stroniu Śląskim.

Z pokolenia rozpoczynającego swą aktywność zawodową w latach 60. i 70. XX wieku na wystawie przedstawione zostaną prace związanych z hutą „Zawiercie” w Zawierciu Janiny Węcewicz-Macek, Marii Słaboń, działającej w Tarnowie Barbary Kaczmarek-Górskiej oraz związanych z hutą w Szczytnej i Polanicy Ewy Gerczuk-Moskaluk i Lucyny Pijaczewskiej. Odrębnym fragmentem będą prace powstałe w krakowskiej hucie przy ul. Lipowej działającej jako eksperymentalny ośrodek Instytutu Szkła, dla której wzory opracowywały Barbara Świstacka, Zofia Pasek i Monika Orkusz.

Prezentację zamykają prace projektantek działających już w okresie po transformacji 1989 roku, m.in. Małgorzaty Dajewskiej, Katarzyny Hałas, Agnieszki Leśniak, Agnieszki Bar i Aleksandry Kujawskiej.

„O niektórych z artystek szkła wiemy bardzo niewiele, a dokumentacja ich projektanckich dokonań jest nierozpoznana i skromna” – mówi dr Barbara Banaś, kuratorka wystawy. „Wszystkie jednak traktowały szkło jako materię będącą wspaniałym tworzywem artystycznych poszukiwań i z wielką świadomością starały się pogodzić designerskie aspiracje i pomysły z realiami czasów, w których przyszło im działać. Wystawa ukazuje sylwetki wybranych postaci, ich listę na pewno można wciąż uzupełniać. Zgromadzone eksponaty stają się także opowieścią i zapisem historii zmieniających się oczekiwań odbiorców, podlegającej nieustannym transformacjom sferze życia domowego i społecznego, która wraz z reorientacją potrzeb i rytuałów wpływa na ikonosferę wnętrz prywatnych i publicznych i na ostateczny kształt przedmiotów”.

„Wystawa wypełnia pewną oczywistą lukę w badaniach i prezentacji tego niezwykle atrakcyjnego dzisiaj zjawiska artystycznego” – mówi Piotr Oszczanowski. „Wychodzi naprzeciw oczekiwań szerokiego kręgu miłośników współczesnego wzornictwa szkła, zapisuje przysłowiowe białe karty historii polskiej sztuki powojennej i jednocześnie podkreśla, jak ważne miejsce zajmuje w tej historii, w tej wyjątkowej spuściźnie i dorobku artystycznym wrocławska Akademia Sztuk Pięknych”.

Wystawie będzie towarzyszył katalog. Kuratorka wystawy: dr Barbara Banaś

Zaplanowane zostały również liczne wydarzenia towarzyszące: 

Oprowadzania kuratorskie po wystawie:
▶ 14 października 2023, 5 listopada 2023, 10 grudnia 2023, 13 stycznia 2024, godz. 13:00
Prowadzenie: dr Barbara Banaś
Wstęp z biletem na wystawy czasowe, zapisy: edukacja@mnwr.pl lub tel. 71 372 51 48

Spotkania z projektantkami szkła
▶ 5 listopada 2023, 13 stycznia 2024, godz. 14:30
Prowadzenie: dr Barbara Banaś
Wstęp wolny, zapisy: edukacja@mnwr.pl lub tel. 71 372 51 48

Wykłady/prelekcje
▶ 25 listopada 2023, godz. 12:00
Szklane historie – o współczesnym projektowaniu kryształu w Hucie Julia
Prowadzenie: Katarzyna Świątek
Wstęp wolny

▶ 13 stycznia 2024, godz. 12:00
Maria Słaboń. Ikona designu niedocenionego
Prowadzenie: Karolina Kindler-Skowronek, dyrektorka MOK Zawiercie
Wstęp wolny

Warsztaty dla dzieci i młodzieży 

▶ 21 października 2023, godz. 13:30
Moje szklane fantazje — warsztaty plastyczne dla dzieci w wieku 6–12 lat 
Prowadzenie: Grzegorz Wojturski
Wstęp z biletami w cenie 5 zł, zapisy: edukacja@mnwr.pl lub tel. 71 372 51 48

▶ 28 października 2023, godz. 13:00
Szklane życiorysy. Polskie projektantki szkła — oprowadzanie z tłumaczem PJM 
Prowadzenie: Izabela Trembałowicz-Chęć
Wstęp z biletami w cenie 3 zł, zapisy: edukacja@mnwr.pl lub tel. 71 372 51 48

▶ 18 listopada 2023, godz. 11:00
Do wyboru, do koloru — zajęcia plastyczne dla dzieci w wieku 6–12 lat
Prowadzenie: Karolina Rzepka
Wstęp z biletami w cenie 5 zł, zapisy: edukacja@mnwr.pl lub tel. 71 372 51 48

▶ 18 listopada 2023, godz. 15:00
Muzealne ciekawostki: „Szlakiem polskich projektantek szkła” — zajęcia dla rodzin
z dziećmi w spektrum autyzmu (wydarzenie w ramach cyklu „Sztuka w Mig”)
Prowadzenie: Karolina Rzepka
Wstęp wolny, zapisy: edukacja@mnwr.pl lub tel. 71 372 51 48

▶ 23 grudnia 2023, godz. 11:00
Spacerkiem po wystawie „Szklane życiorysy” — spotkanie dla rodzin z Ukrainy 
z oprowadzaniem po wystawie z tłumaczeniem na język ukraiński
Prowadzenie: Grzegorz Wojturski
Wstęp wolny, zapisy: edukacja@mnwr.pl lub tel. 71 372 51 48

▶ 6 stycznia 2024, godz. 11:00
W bajkowym świecie roślin i zwierząt ze szkła — spotkanie dla rodzin z dziećmi 
w wieku 3–5 lat
Prowadzenie Sławomir Ortyl
Wstęp z biletami w cenie 5 zł, zapisy: edukacja@mnwr.pl lub tel. 71 372 51 48

Termin: 03.10.2023 - 14.01.2024

Miejsce: Muzeum Narodowe we Wrocławiu, pl. Powstańców 5

Tekst i zdjęcia: Muzeum Narodowe we Wrocławiu