Jedną z najbardziej znanych kultur indiańskich Ameryki Północnej, która rozkwitła na długo przed przybyciem Kolumba do Nowego Świata jest kultura Pueblo, zamieszkująca tereny dzisiejszych stanów Utah, Kolorado, Arizony i Nowego Meksyku na Południowym Zachodzie USA. o przepiękne przyrodniczo i krajobrazowo tereny, znane z książek przygodowych i filmów, z pustyniami porośniętymi kaktusami i poprzecinanymi pasmami górskimi oraz malowniczymi kanionami. Jednocześnie trudne do codziennego życia miejsce, o bardzo suchym i gorącym klimacie.
Przodkowie dzisiejszych Indian Pueblo żyli na Południowym Zachodzie już w pierwszym tysiącleciu p.n.e. Chociaż nie ma zgody, co do dokładnej daty uformowania się tej kultury, to widać wyraźnie, że od początku byli świetnymi rolnikami, uprawiali głównie kukurydzę, dynię i fasolę (rośliny znane wielu ludom indiańskim, jako tzw. trzy siostry), co jest tym bardziej zadziwiające, że przyszło im żyć w tak surowym klimacie. Archeolodzy wyróżniają dwa główne okresy w ich rozwoju: okres Wyplataczy Koszyków, który trwał do VIII wieku n.e. (to okres, kiedy nie znano jeszcze ceramiki) i następujący po nim okres Pueblo, który obejmuje także współczesną kulturę Pueblo.
| dr Radosław Palonka: |
||
 Adiunkt w Instytucie Archeologii Uniwersytetu Jagiellońskiego, zajmuje się przeszłością i współczesnością kultur indiańskich Ameryki Północnej. Uczestnik wielu projektów badawczych w Polsce i Stanach Zjednoczonych. Od 2011 r. prowadzi pierwszy polski samodzielny projekt archeologiczny w USA, w płd-zach części Kolorado. Popularyzator historii Indian północnoamerykańskich, w tym autor wykładów i artykułów popularnonaukowych. |
||
| radek.palonka@uj.edu.pl |
| STRESZCZENIE: |
| W artykule przedstawiono kulturę, architekturę oraz ceramikę Indian Pueblo w rejonie Mesa Verde – jednej z najbardziej rozwiniętych kultur indiańskich Ameryki Północnej oraz prace prowadzone w ramach Projektu Archeologicznego Sand Canyon-Castle Rock – pierwszego samodzielnego polskiego projektu archeologicznego w Stanach Zjednocznoych. Badania projektu skupiają się na analizie modelu osadniczego oraz zmian społeczno-kulturowych, które miały miejsce wśród Indian Pueblo, zamieszkujących badane przez projekt kaniony oraz na dokumentacji kultury materialnej, w tym przede wszystkim ceramiki z XIII w. n.e. |
| SUMMARY Pueblo Indians from Utah and Colorado – Ancients architects and potters |
| The Mesa Verde region, located in southwestern Colorado and southeastern Utah, is well known to archaeologists and many tourists because of its beautiful landscape and famous cliff dwellings in the alcoves of the sandstone canyons. These ancient villages were constructed an inhabited during the XIII century A.D. by Pueblo culture. This region was one area where ancient Puebloans developed their culture to a great extent. Today, visible traces of it are well preserved architecture in canyons’ alcoves and niches as well as artifacts, and especially black-on-white pottery. Since 2011 study of the settlement model and socio-cultural changes that took place in Pueblo culture as well as documentation of material culture, mainly pottery is realized by Sand Canyon- Castle Rock Community Archaeological Project, first Polish archaeological project in USA, conducted in the Mesa Verde region, southwestern Colorado. |
| Pełna treść artykułu jest dostępna w papierowym wydaniu pisma 5/2013. Zapraszamy do składania zamówień na prenumeratę i numery archiwalne. |
Newsletter