Ceramika ludowa jest jedną z form wyrazu artystycznego, która w XXI w. przeżywa swoje odrodzenie. Wielu artystów, i to nie tylko ludowych, sięga do starych i sprawdzonych metod wytwarzania różnego rodzaju przedmiotów z gliny. Z jednej strony jest to typowy powrót do garncarstwa, a z drugiej alternatywa dla sztuki współczesnej, która wśród ludzi różnych profesji (etnografów, archeologów, miłośników twórczości ludowej) staje się elementem eksperymentu i poszukiwania nowych form wyrazu, a także źródłem dochodu. Zakres ludowej twórczości ceramicznej jest bardzo rozległy – obok typowych form naczyniowych przeznaczonych do codziennego użytku obejmuje wyroby związane z architekturą, plastyką fi guralną, galanterią ceramiczną, ozdobami, biżuterią itp.
Ceramika, która powstaje na pograniczu polsko-litewskim, szczególnie w rejonie Czarnej Wsi Kościelnej (obecnie woj. podlaskie) i w Merkine (Litwa – region Varena czy Park Narodowy Dzukija) oraz w powiatach sejneńskim i suwalskim (sporadycznie) charakteryzuje się przede wszystkim kolorem czerepu – charakterystycznym dla danego regionu oraz rodzaju wykonanego wyrobu. Warto przybliżyć wybrane elementy kultury mniejszości litewskiej na ziemiach polskich – szczególnie ceramikę jako jedno z najważniejszych i najstarszych rzemiosł oraz jako sztukę, w której dana społeczność może wyrazić i zaprezentować siebie.
| mgr inż. Jarosław Wowak |
||
 Absolwent Wydziału Filologiczno- Historycznego Uniwersytetu w Gdańsku. Nauczyciel w szkołach ponadgimnazjalnych. Zajmuje się badaniem kultury i tradycji mniejszości narodowych na pograniczu polsko-litewskim, ze szczególnym uwzględnieniem działalności twórców ludowych związanych z ceramiką. |
||
| STRESZCZENIE: |
| Artykuł przedstawia krótką historię rozwoju garncarstwa na terenach przygranicznych Polski i Litwy, tajniki produkcji siwaków w Polsce – z uwzględnieniem jednego z największych ośrodków (Czarnej Wsi Kościelnej) – oraz czarnej ceramiki na Litwie, wyrabianej w Parku Narodowym Dzukija, w okolicach Merkine, nad rzeką Niemen. Szczególny nacisk położony został na metody pracy, narzędzia, sposoby zdobienia, techniki wypalania oraz sposoby produkcji ceramiki. Dokonano także omówienia wybranych twórców siwaków z Polski oraz czarnej ceramiki na Litwie. Poza tym poruszony został także problem tożsamości narodowej i przynależności etniczno-kulturowej omawianych regionów oraz kontynuacji tradycji wypalania ceramiki wśród młodego pokolenia. |
| SUMMARY Pottery grey and black Polish-Lithuanian borderland |
|
The article presents a short story of potteries’ development in the borderland of Poland and Lithuania. Moreover, the secrets of production of siwak in Poland, bearing in mind one of the greatest centres, Czarna Wieś Kościelna, as well as black ceramics in Lithuania. The above mentioned black ceramics are being made in the Dzukija National Park, nearby Merkine, by the Niemen river. Particular stress was put on the methods of work, tools, ways of decoration, baking techniques and also new ways of ceramics’ manufacture. The selected creators of siwak in Poland and black ceramics in Lithuania have been discussed. It is worth mentioning that the problem of national identity and ethnic and cultural affiliation of presented regions and continuation of fi ring tradition by young generation has been shown. |
| Pełna treść artykułu jest dostępna w papierowym wydaniu pisma 6/2014. Zapraszamy do składania zamówień na prenumeratę i numery archiwalne |
Newsletter