Artykuły

Beata Kosak, Bogdan Kosak

W przygranicznym Cieszynie Beata i Bogdan Kosakowie prowadzą pracownię rzemieślniczą, w ramach której nie tylko tworzą ceramikę użytkową wg własnych projektów, ale również prowadzą szereg działań o charakterze społecznym i edukacyjnym.

Zaczęło się w Cieszynie. Od wywrotki – zabawki wypełnionej przez trzyletniego Adama szklanym i ceramicznym łomem zebranym na brzegu Olzy. Od sterty nieoddanych talerzy po ciastkach od sąsiadów i kolekcji szkieł ornamentowych w oknach Budowlanki.

UFO – Talerz dla sąsiada.

Wrażliwa obserwacja i wykorzystanie najlepiej znanych nam narzędzi: rzemiosła i ceramiki, pomogły w znalezieniu miejsca dla nas i pracowni w nowym otoczeniu. Wymyślone w tamtym czasie, czyli 14 lat temu, warsztaty UFO – Talerz dla sąsiada sprawdzają się w wielu różnych przypadkach do dziś. Scenariusz warsztatów jest prosty: osoby uczestniczące w warsztatach na własnych domowych talerzach – starych, wyblakłych, z niemodną dekoracją, nawet z widocznymi śladami używania – komponują wzory z przemysłowej kalkomanii z lat osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych XX wieku ze zlikwidowanych fabryk Bogucice i Porcelana Śląska. Dzięki nowej indywidualnej dekoracji i ponownemu wypałowi porcelana odzyskuje blask i zyskuje świeże zastosowanie. Talerz staje się pretekstem do spotkania – do nawiązania kontaktu z UFO.

Rewitalizacja starej porcelany w sztuce i dizajnie nie jest nowością; z tą różnicą, że w tym działaniu tworzymy narzędzie komunikacji. Celem warsztatów nie jest wyprodukowanie kolejnego ładnego przedmiotu: to pożądany, ale uboczny efekt; głównym zadaniem jest zwrócenie uwagi na to, jak o wiele więcej nas łączy, niż dzieli. Wystarczy niewielki gest z naszej strony, a obce UFO okazuje się podobnym do nas sąsiadem.

Pamiątka z Cieszyna

Równolegle z UFO organizujemy zainicjowane przez Adama warsztaty plenerowe – Pamiątka z Cieszyna. Spacery częściowo wyschniętym korytem rzeki i radość czerpana z poszukiwania skarbów są wstępem do podjęcia refleksji i próby odnalezienia odpowiedzi na pytania związane z wpływem człowieka na środowisko. Penetracja brzegów rzeki w ramach warsztatów ekologiczno-archeologicznych i dociekania na temat znalezisk utwierdzają uczestniczących w przeświadczeniu, że ekologia bez oszczędności jest pustym frazesem. Małe fragmenty szkła i ceramiki jako śmieci do połowy XX wieku trafiały do Olzy. Przez kilkadziesiąt lat szlifowane przez wodę i kamienie, nabrały archeologicznej szlachetności. Umieszczone w małej, papierowej gablocie stają się prezentem stworzonym z oryginalnej części Cieszyna i przypomnieniem nagannych praktyk sposobu pozbywania się śmieci. Jednocześnie, przewrotnie, fragmenty szklanych i ceramicznych naczyń udowadniają swoją pozytywną cechę materiałów naturalnych. Wartość edukacyjna warsztatów polega na przybliżeniu osobom uczestniczącym historii i sposobów wytwarzania szkła i ceramiki, zwróceniu uwagi na walory materiałów przyjaznych środowisku naturalnemu i spojrzeniu na krajobraz miasta z perspektywy rzeki, ze szczególnym uwzględnieniem cech kulturowych i przyrodniczych.

Cały artykuł dostępny jest w nr 3/2024 "Szkła i ceramiki".  Zamów już teraz

Zdjęcie: UFO - Talerz dla sąsiada, 2014. Autor zdjęcia: Modelarnia