Na ziemiach polskich zachowało się stosunkowo niewiele przykładów rodzimej średniowiecznej sztuki witrażowniczej. Do jednego z ważniejszych ośrodków, pod względem liczby zachowanych witraży, należy Kraków. Tu, w bazylice Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny, kościele Bożego Ciała i w klasztorze OO. Dominikanów mieszczą się niewątpliwie najcenniejsze zbiory. W dwóch pierwszych świątyniach witraże po dzień dzisiejszy zdobią okna kościelne. W bazylice Mariackiej jest 117 kwater, zaś w Bożego Ciała. Jednakże to w dominikańskim klasztorze zachowały się najstarsze, trzynastowieczne kwatery. Do najmłodszej grupy spośród zachowanych tam witraży, datowanej na pierwszą połowę XV wieku (ok. 1440), należą badane i opisane w niniejszej pracy obiekty.
Dzieła te przedstawiają Trójcę Świętą (Tron Łaski), Marię ze sceny Zwiastowania oraz Chrystusa z aniołem ze sceny Koronacji Marii. Historycy sztuki uznają, że te trzy kwatery zostały wykonane przez jeden z lokalnie działających warsztatów. Do dzieł tego warsztatu zaliczane są również cztery kwatery eksponowane w Muzeum Narodowym w Krakowie: Anioł ze sceny Zwiastowania, Matka Boska i Grający Anioł ze sceny Koronacji Marii oraz dwukwaterowa
scena Pokłonu Trzech Króli.
| PEŁNA WERSJA ARTYKUŁU DO POBRANIA | ||
| mgr Edyta Bernady |
||
|
|
||
| edyta.bernady@gmail.com |
| STRESZCZENIE |
| Trzy piętnastowieczne witraże z klasztoru OO. Dominikanów w Krakowie: Tron Łaski, Maria ze sceny Zwiastowania i Chrystus z aniołem ze sceny Koronacji Marii były przedmiotem analiz technologii oraz stanu zachowania. W celu wyznaczenia składu chemicznego szkieł zastosowano trzy techniki analityczne: MA-XRF (makro-skaning fluorescencji rentgenowskiej), SEM-EDS (skaningowa mikroskopia elektronowa z mikroanalizatorem fluorescencji rentgenowskiej) i LA-ICP-MS (spektrometria mas z jonizacją próbki w plazmie indukcyjnie sprzężonej po ablacji laserowej). Na podstawie zawartości głównych składników szkłotwórczych oraz niektórych pierwiastków śladowych możliwa była identyfikacja szkieł w witrażach wykonanych przez ten sam warsztat. Badane szkła wykazały podobieństwa w zakresie zawartości krzemionki oraz proporcji tlenku potasu do tlenku wapnia. |
| SUMMARY Chemical composition analysis of medieval glass of three stained-glass windows from the Dominican Monastery in Kraków |
| Three 15th century stained-glass panels The Throne of Grace, the Virgin Mary at the Annunciation and Christ and an Angel at the Coronation of the Virgin from the Dominican Monastery in Kraków were subjects of physicochemical analyses. MAXRF (macro X-ray fluorescence scanning), SEM-EDS (scanning electron microscope equipped with energy dispersive X-ray spectrometry) and LA-ICP-MS (laser ablation inductively coupled plasma mass spectrometry) were utilized for determination of chemical composition of glass panes. Establishing of basic composition and analysis of trace elements allowed to compare panels, which are considered as made by the same stained-glass workshop. Analyses revealed similarities in the amount of silica and relation of potassium oxide to calcium oxide between glass panes. |
| Zapraszamy do składania zamówień na prenumeratę i numery archiwalne |
Doktorantka na Wydziale Konserwacji i Restauracji Dzieł Sztuki Akademii Sztuk Pięknych im. Jana Matejki w Krakowie. Pracuje nad rozprawą doktorską na temat badań fizyko- chemicznych i problematyki konserwatorskiej warstw malarskich trzech kwater witrażowych z klasztoru oo. Dominikanów w Krakowie. W roku 2015 laureatka Diamentowego Grantu Ministerstwa Nauki
Newsletter